जनता लाईव्ह :- जी आय (Geographical Indication) मानांकन हे विशिष्ट प्रदेशात उत्पादित होणाऱ्या वस्तूंच्या गुणवत्ता, वैशिष्ट्य, किंवा प्रतिष्ठेचा अधिकार राखण्यासाठी दिलेले एक विशेष चिन्ह आहे. हे चिन्ह त्या वस्तूच्या मूळ प्रदेशाशी निगडित असलेल्या विशिष्ट गुणधर्मांना ओळख देते. उदाहरणार्थ, कोल्हापुरी चप्पल, नागपुरी संत्री, दर्जीलिंग चहा यांना जी आय मानांकन प्राप्त आहे.
जी आय मानांकन अंतर्गत, विशिष्ट प्रदेशात उत्पादित वस्तूंना त्यांच्या विशेष गुणधर्मांमुळे स्थानिक व आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेत वेगळी ओळख मिळते. हे मानांकन मिळाल्यानंतर या वस्तूंच्या गुणवत्तेची हमी असते आणि त्या वस्तूंच्या नावे इतरत्र बनवलेल्या वस्तू विक्रीस बंदी येते.
जी आय मानांकनाचे फायदे
1. गुणवत्तेची ओळख: वस्तूंची विशिष्ट गुणवत्ता व वैशिष्ट्य मान्य होते.
2. स्थानिक उत्पादनांना बाजारपेठ: स्थानिक उत्पादकांना मोठ्या बाजारपेठेत प्रवेश मिळतो.
3. बनावट उत्पादनांवर नियंत्रण: वस्तूंच्या नावाने विकल्या जाणाऱ्या बनावट उत्पादनांना थांबवता येते.
4. सांस्कृतिक ओळख: विशिष्ट प्रदेशाशी संबंधित असलेल्या वस्तूंना जागतिक स्तरावर ओळख मिळते.
मेहरूनच्या बोरांचे महत्त्व..
जळगाव जिल्ह्यातील मेहरूनचे बोर हे त्याच्या चव, पोत, आणि विशिष्ट गुणवत्तेमुळे खूप प्रसिद्ध आहेत. हे बोर स्थानिक हवामान व जमिनीच्या प्रकारामुळे तयार होणाऱ्या अनोख्या चवीचे आहे. त्यामुळेच त्यांना जी आय मानांकन मिळवून देण्याचा प्रयत्न केला जात आहे.
जी आय मानांकन मिळाल्यास:
1. मेहरूनच्या बोरांची जागतिक पातळीवर ओळख निर्माण होईल.
2. स्थानिक उत्पादकांना आर्थिक फायदे होतील.
3. बोरांवर प्रक्रिया करून जॅम, ज्यूस, कँडी, आईस्क्रीम, यांसारखे उत्पादने तयार करून त्यांची निर्यात वाढवता येईल.
4. या उद्योगामुळे स्थानिक रोजगार वाढेल.
मेहरूनच्या बोरांना जी आय मानांकन मिळाल्यास ते फक्त स्थानिक बाजारपेठेसाठीच नव्हे तर जागतिक पातळीवरही एक नवी ओळख निर्माण करेल.कवयित्री बहिणाबाई चौधरी उत्तर महाराष्ट्र विद्यापीठ व मराठी प्रतिष्ठान ने घेतलेला हा पुढाकार स्थानिक उत्पादनांना जागतिक ओळख देण्यासाठी अत्यंत महत्त्वाचा आहे.
About the Author
